Uw Specialist in Erfrecht

Christel Jaarsma
denkt meePraktisch

1 januari 2023

Per 1 januari 2023 vindt u christel Jaarsma voor Advies over erfrecht via Breath legal

"De meest gestelde vragen"

‘Erfrecht is een breed rechtsgebied en bevat zoveel meer onderwerpen, dan hier online genoemd kunnen worden. Onderstaand vindt u een aantal veel gestelde vragen. Heeft u andere vragen, of meer vragen of de antwoorden die u hieronder vindt, bel dan met 030-2511133 of mail naar info@ctjlegal.nl. Ik sta u graag te woord!’ 

Ik ben onterfd. Wat nu?

In tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt: onterven kan. En mag. Uw ouder kan u dus bij testament onterven. Maar betekent dit ook dat u niets uit de nalatenschap van uw ouder ontvangt? Nee, dat is niet het geval.

Als u als kind onterfd bent, behoudt u het recht op de zogenaamde legitieme portie. De legitieme portie bestaat uit een bedrag in geld. U heeft dus geen recht op bijvoorbeeld een deel van het huis of op sieraden.

Let op: u moet binnen 5 jaar na het overlijden van uw ouder een beroep doen op uw legitieme portie. Dit doet u door de erfgenamen of de executeur te berichten.

De waarde van de legitieme portie is lager dan het erfdeel van een niet onterfd kind. Kortgezegd, gaat het om de helft van de waarde van een volwaardig erfdeel. De wijze van berekening van de legitieme portie is bij wet geregeld en wijkt af van de berekening die voor erfgenamen en hun erfdelen geldt. Laat u mij als advocaat meekijken en meerekenen bij de berekening, dan halen wij eruit wat erin zit.

Wat is een verklaring van erfrecht?

Een verklaring van erfrecht geeft informatie over de nalatenschap van de persoon die overleden is. Uiteraard vermeldt de verklaring van erfrecht wie overleden is en wanneer, en of er een testament is.

Daarnaast is andere informatie opgenomen, die ook weer afhankelijk is van waar de verklaring voor nodig is. Zo kan er bijvoorbeeld in opgenomen zijn, dat er een executeur is en wat de bevoegdheden van de executeur zijn.

Ook kan omschreven worden wie de erfgenamen zijn, hoe de erfdelen verdeeld zijn en of er een boedelnotaris aangewezen is. Bijvoorbeeld een bank, zal u vragen om een verklaring van erfrecht.

Een notaris kan deze voor u opstellen. In de regel gaat dit snel.

Wie is erfgenaam?

Een testament wijst de erfgenamen aan. De erflater (overledene) is vrij om te bepalen wie van hem of haar erft.

Is er geen testament, dan wijst de wet de erfgenamen aan. Is de overledene getrouwd en heeft deze kinderen, dan wijst de wet de echtgenoot/echtgenote en de kinderen gezamenlijk aan als erfgenaam.

Is de overledene niet getrouwd en heeft deze ook geen kinderen, dan wijst de wet een volgende groep erfgenamen aan.

Het kan een puzzel zijn om te achterhalen wie nu exact de erfgenamen zijn. Ik adviseer u hier graag in.

Hoe kan ik een erfenis verwerpen?

U kunt een nalatenschap (erfenis) verwerpen. Verwerpen betekent, dat u definitief afstand doet van enig recht op de nalatenschap.

U krijgt dan ook niets. Als u zeker weet, dat de schulden van de overledene vele malen groter zijn, dan het positieve saldo, dan voorkomt u door verwerping, dat u aansprakelijk wordt voor deze schulden.

U dient de nalatenschap te verwerpen door middel van het afleggen van een verklaring bij de griffie van de Rechtbank. U kunt deze verwerping zelf regelen, door middel van een daartoe bestemd formulier, maar u kunt hiervoor ook een notaris of mij als advocaat inschakelen. Zeker als u niet zeker weet of verwerpen in uw geval de beste keuze is, is het verstandig om een erfrechtspecialist mee te laten kijken.

Moet ik ook verwerpen namens mijn kind?

Ja. Als u verwerpt, kan het zijn, dat uw kind door middel van zogenaamde plaatsvervulling als erfgenaam opkomt. Wilt u niet dat uw kind erft, omdat de nalatenschap bijvoorbeeld negatief is, dan moet u ook namens uw kind verwerpen.

Is uw kind minderjarig, dan heeft u om namens uw kind te mogen verwerpen, toestemming van de kantonrechter nodig. U kunt deze toestemming zelf aan de kantonrechter vragen, om mij als advocaat inschakelen om dit namens u te doen.

Is uw kind meerderjarig en is verwerpen wenselijk, dan dient uw kind zelf de verklaring bij de griffie van de Rechtbank af te geven.

(Zuiver) aanvaarden of beneficiair aanvaarden. Wat moet ik doen?

Zuiver aanvaarden

Als u de erfenis (nalatenschap) zuiver aanvaardt, zijn alle bezittingen van de overledene voor u. Maar ook de schulden. Mocht het zo zijn, dat er meer schulden zijn, dan uit de nalatenschap betaald kunnen worden, dan zult u deze uit uw prive-vermogen moeten voldoen.

Zuiver aanvaarden kan door middel van het afleggen van een verklaring bij de Rechtbank. Dit is overigens geen vereiste. Als u zich goederen uit de nalatenschap toeeigent, heeft u hiermee ook zuiver aanvaardt.

Let op: als u eenmaal zuiver aanvaardt heeft, kunt u als hoofdregel niet alsnog verwerpen of beneficiair aanvaarden. Er zijn echter een aantal specifieke gevallen waarin beneficiaire aanvaarden wel alsnog mogelijk is. Bij het bepalen of beneficiaire aanvaarding nog mogelijk is, zijn de feiten in uw geval bijzonder relevant. Het is dan ook raadzaam om advies in te winnen bij een erfrechtspecialist, als u alsnog beneficiair wilt aanvaarden. Als erfrechtspecialist adviseer ik u hier graag over.

Beneficiair aanvaarden

Twijfelt u over de inhoud van de nalatenschap en weet u niet zeker of er meer schulden dan baten zijn, dan is het raadzaam om beneficiair te aanvaarden. Dit noemt men ook wel aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Door beneficiaire aanvaarding hoeft u in privé de schulden van de nalatenschap niet te voldoen.

Beneficiair aanvaarden doet u door middel van het afleggen van een verklaring bij de griffie van de Rechtbank. U kunt dit zelf doen, of vragen of een notaris of advocaat u hierin begeleidt.

Let op:

Beneficiair aanvaarden betekent, dat de wet u verplicht om de nalatenschap te vereffenen. Dit kunt u als erfgenamen gezamenlijk doen, of hiertoe een externe vereffenaar aan laten wijzen. De wet geeft specifieke voorwaarden voor de vereffening. Deze wettelijke procedure dient gevolgd te worden. Doet u dit niet, dan bestaat het risico, dat u alsnog de schulden van de nalatenschap uit uw privévermogen moet voldoen. Kiest u ervoor om zelf te vereffenen, dan kan ik als erfrechtspecialist u begeleiden in de te volgen procedure.

Wat is een executeur?

Een executeur wordt in een testament aangewezen. Zonder testament is er geen executeur.

De executeur kan als taak hebben om de uitvaart en alles daaromheen te regelen. De bevoegdheden kunnen ook ruimer zijn, en de executeur verplichten om het beheer over de nalatenschap te voeren.

Dit betekent, dat de executeur bijvoorbeeld de schulden van de nalatenschap uit de nalatenschap moet betalen en de aangifte erfbelasting moet verzorgen.

Bij testament kunnen de bevoegdheden van de executeur nog verder verruimd worden, en de executeur de bevoegdheid geven om de nalatenschap af te wikkelen.

Dit betekent, dat de executeur de erfenis (nalatenschap) ook mag verdelen.

Ik sta met regelmaat executeurs bij in hun werkzaamheden. Ik begeleid executeurs en adviseer op verzoek over specifieke punten.

Mijn ouder was niet meer in staat om de wil te bepalen. Kan ik het testament vernietigen?

Een testament vernietigen kan alleen in bijzonder gevallen. Een van die gevallen is wilsonbekwaamheid op het moment, dat het testament door de notaris gepasseerd werd. Onder andere dementie kan een grond voor wilsonbekwaamheid zijn.

De Rechtbank zal gevraagd moeten worden om de vernietiging van het testament te bewerkstelligen. U, als eiser, zult overtuigend moeten bewijzen, dat er sprake was van wilsonbekwaamheid.

De wet zegt, dat u zich in de procedure bij moet laten staan door een advocaat. Ik als erfrechtspecialist kan u hierin als advocaat adviseren, en de procedure voor u opstarten.

Mijn ouder was niet meer in staat om de wil te bepalen. Kan ik het testament vernietigen?

Een testament vernietigen kan alleen in bijzonder gevallen. Een van die gevallen is wilsonbekwaamheid op het moment, dat het testament door de notaris gepasseerd werd. Onder andere dementie kan een grond voor wilsonbekwaamheid zijn.

De Rechtbank zal gevraagd moeten worden om de vernietiging van het testament te bewerkstelligen. U, als eiser, zult overtuigend moeten bewijzen, dat er sprake was van wilsonbekwaamheid.

De wet zegt, dat u zich in de procedure bij moet laten staan door een advocaat. Ik als erfrechtspecialist kan u hierin als advocaat adviseren, en de procedure voor u opstarten.

Als erfgenamen worden wij het niet eens over wie wat krijgt. Hoe lossen we dit op?

In mijn praktijk sta ik regelmatig erfgenamen bij die er samen niet uit komen en geen overeenstemming kunnen bereiken over hoe de nalatenschap verdeeld moet worden.

Eerst kijk ik altijd wat de gronden kunnen zijn voor het verschil van mening, en of daarin wellicht duidelijkheid te brengen is.

Komen we alsnog samen tot de conclusie dat een oplossing buiten tussenkomst van de rechter niet lukt, dan dien ik een vordering in bij de Rechtbank, waarin ik vraag om de verdeling van de nalatenschap te bewerkstelligen.

De rechter zal dan, op basis van door mij ingediende stukken, beoordelen en vaststellen op welke wijze de verdeling tot stand gebracht dient te worden.

Mijn broer/zus is onterfd en is het oneens met het bedrag van de legitieme portie. Wat doe ik?

Als erfgenaam kunt u te maken krijgen met een onterfde broer of zus (de legitimaris). Is er geen langstlevende echtgenoot/echtgenote, dan dient u als erfgenaam de legitieme portie uit te betalen.

Ik als erfrechtspecialist kan met u meekijken en de berekening voor u maken. Mochten we er dan nog niet uitkomen met de legitimaris, dan vraag ik met regelmaat aan de rechter om de omvang van de legitimaire massa en de uit te keren legitieme portie vast te stellen. In een dergelijke procedure dient u zich door een advocaat te laten begeleiden.

Let op: Hoofdregels is dat de legitieme portie zes maanden na overlijden opeisbaar is. Dit geeft u als erfgenaam de tijd om de financiële middelen voor de uitbetaling vrij te maken. Er zijn echter uitzonderingen waarbij de opeisbaarheid uitgesteld wordt. Of dit in uw geval speelt, kan ik als erfrechtspecialist voor u beoordelen.

De executeur maakt er een potje van. Kan ik hier iets aan doen?

Ja, dat kunt u. De executeur dient zich te houden aan voorschriften in de wet en de rechtspraak. De executeur moet u als erfgenaam bijvoorbeeld ook informeren, als u vragen heeft.

Ik als erfrechtspecialist kan u adviseren met betrekking tot het handelen van de executeur. Samen kijken we dan wat de beste vervolgstappen zijn.

Na het aanschrijven van de executeur kan dit bijvoorbeeld zijn het aan de kantonrechter verzoeken om de executeur ontslaan.

Een stap verder is nog om de executeur in privé aansprakelijk te stellen voor een tekort in de nalatenschap, en dit door de rechter te laten bevestigen.

CTJ Legal staat particulieren en ondernemers bij, maar is ook in te schakelen voor:

Met regelmaat adviseer ik  notarissen, mediators en advocaten op het gebied van erfrecht. Zo voer ik bijvoorbeeld voor het notariaat de succesvolle Testamentcheck uit, waarbij ik door notarissen opgestelde concept-testamenten naloop op procesrechtelijke mazen, zodat samen een nog beter testament neergelegd wordt.

Ook geef ik cursussen en lezingen over allerhande erfrechtelijke onderwerpen en dit zowel op basis-niveau als meer gespecialiseerd per onderwerp. Graag praat ik u bij over de mogelijkheden.

Christel Jaarsma’s blog over erfrecht.

Wie is

Christel Jaarsma

mr. Chr.Th. (Christel) Jaarsma is in 2007 afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden in het notarieel recht en het Nederlands recht.

Na werkzaam geweest te zijn als kandidaat-notaris bij Veldhuizen Beens van de Castel Notarissen, heeft zij in 2009 de overstap gemaakt naar de advocatuur bij Van Diepen van der Kroef advocaten. In november 2023 verliet zij de advocatuur. 

In 2012 heeft zij de keuze gemaakt om zich uitsluitend te richten op het erfrecht en het bijzonder familierecht. Vanaf dat moment is zij werkzaam voor CTJ Legal.

In 2018 is mr. Chr.Th. Jaarsma cum laude voor de Leergang Erfrecht (Academie voor de Rechtspraktijk) geslaagd.

 

De executeur en de vragende legitimaris

Deze week een vraag uit mijn praktijk, welke ik – met akkoord van client – met u deel.

Ik ben executeur in de nalatenschap van mijn vader en heb te maken met mijn onterfde broer, die maar blijft vragen om bankafschriften en correspondentie. En maar vragen stelt over ‘verduisterde bedragen’. Maar mag hij dat wel vragen?

Vragen mag natuurlijk altijd. Maar heeft uw broer ook recht op deze informatie? Heeft u hier als executeur een verplichting?

De wet is duidelijk als het gaat om informatie die een erfgenaam bij de executeur opvraagt (artikel 4:148 van het Burgerlijk Wetboek). De executeur heeft een uitgebreide informatieplicht richting een erfgenaam. Maar een legitimaris, een onterfd kind, is toch geen erfgenaam, zegt u nu? Dan geldt die verplichting toch niet richting een legitimaris?

Zo gemakkelijk komt de executeur er niet vanaf. De verplichting van de executeur wordt in de wet en in de jurisprudentie (rechtspraak) ook aan de legitimaris toegekend (4:78 van het Burgerlijk Wetboek, en bijbehorende jurisprudentie). Dus ja, de legitimaris heeft – tegenover de executeur en de erfgenamen – recht op inzage en op een afschrift van alle stukken die hij/zij voor de berekening van de legitieme portie nodig heeft. In deze heeft de legitimaris ook recht op informatie over giften (waaronder schenkingen) die in het verleden zijn gedaan. Keerzijde is overigens dat de legitimaris hier zelf ook eerlijk een boekje open dient te doen.

Ik breng hier wel een nuance aan. Het is duidelijk, dat de executeur in deze een verplichting heeft richting de legitimaris. Maar als de legitimaris – zoals in dit geval – stelt, dat sprake zou zijn van ‘verduisterde bedragen’, en de executeur in deze redelijkerwijs niets aantreft in de administratie, dan is het in deze ook aan de legitimaris om met een toelichting op, dan wel onderbouwing van, zijn/haar stelling te komen.

Samengevat: ja, de legitimaris heeft wel degelijk recht op informatie, en dit recht is ruim. Maar, afhankelijk van het geval, ligt hier ook een verplichting bij de legitimaris om zijn/haar stellingen te onderbouwen/bewijzen.

Registratie Rechtsgebiedenregister Nederlandse Orde van Advocaten

mr. Christel Jaarsma heeft in het rechtsgebiedenregister van de Nederlandse Orde van  Advocaten het volgende rechtsgebied geregistreerd: 

– Erfrecht

Deze registratie verplicht mr. Christel Jaarsma elk kalenderjaar volgens de normen van de Nederlandse orde van advocaten tien opleidingspunten te behalen op ieder geregistreerd rechtsgebied.

Magna Charta

In februari 2019 ben ik geintervieuwd door Magna Charta over “De legitieme portie”, de gevolgen van onterving en juridische tips.

Mijn instagramaccount advocaat.jaarsma

Instagramaccount advocaat.jaarsma

Telefoon: 030 2511133
Fax: 030 2513004
e-mail: info@ctjlegal.nl

Kantoorhoudend
Emmalaan 24
3581 HV Utrecht